Otizmli Bireyler İş Gücünde’nin hikayesi Eker’in 2006 yılından itibaren iş ortaklığı yaptığı Fransa’nın önemli uluslararası firmalarından olan Andros’un katkısı ile başlamıştır. Andros firması bünyesinde 12 otizmli yetişkinden oluşan bir ekip oluşturulmuş ve bu da otizmli bireylerin bir iş yeri ortamında iş koçu desteğiyle verimli bir şekilde çalışacağını kanıtlamıştır.
Andros’un öncüsü olduğu bu iş modelinin en güzel tarafı; otizmli bireylerin çalışmaları karşılığında kendi ekonomik özgürlüklerini elde etmeleridir. Bunun yanı sıra Andros tarafından oluşturulan yaşam merkezi, onların ailelerinden bağımsız olarak arkadaşlarıyla sosyalleşebilmesi, çeşitli etkinliklere katılabilmesi ve günlük yaşam ihtiyaçlarını kendilerinin karşılayabilmesi imkanını da sunmaktadır.
Eker Süt Ürünleri Genel Müdür Yardımcısı Nevra Eker ve İnsan Kaynakları Direktörü Ahmet Aydın Akyol, Tohum Otizm Vakfı yöneticileri ile birlikte Fransa’ya gitmiş ve ilk olarak bu modeli gözlemlemiştir. Türkiye’ye döndükten sonra vakıf tarafından görevlendirilen bir uzman, Eker fabrikasında iş analizlerini gerçekleştirerek otizmlilerin çalışabileceği alanları belirlemiştir.
2018’in Ocak ayında süpervizör istihdam edilmiş ve böylece iş modelinin hayata geçmesi için ilk adım atılmıştır. Süpervizörümüz, üç ay boyunca Tohum Otizm Vakfı Özel Eğitim Okulu’nda eğitim aldıktan sonra Mustafakemalpaşa tesislerine gelerek ‘’Otizmli Bireyler İş Gücünde’’ istihdam modelini yine vakfın danışmanlığıyla en uygun şekilde tasarlamaya başlamıştır. 2018 Mayıs ayında ilk iş koçumuz ve otizmli çalışanlarımız istihdamda yerini almıştır. Sonrasında ise her altı ayda bir yeni otizmli çalışan ekibimize dahil olmaya devam etmiştir. Bu sayede hem Türkiye’deki otizmli yetişkinlerin gelişimlerine katkı sağlanmış hem de kendi ayakları üzerinde durabilen özgüvenli bireyler olarak hayatta yer almaya başlamalarına destek olunmuştur.
Beceri ve yetkinliklerini keşfettiğimiz otizmli bireyler iyi ki var. Onların farklı bakış açılarıyla iş yeri kültürümüzün zenginleşmesinden mutluluk duyuyoruz.
“Otizmli Bireyler İş Gücünde” Türkiye’de endüstriyel alanda yapılan ilk bütünleştirilmiş iş koçu destekli istihdam modeli olması dolayısıyla bu modeli gerçekleştirmeden önce Tohum Otizm Vakfı ile bir protokol imzalanarak danışmanlık hizmeti alınmaktadır. Danışmanlık hizmeti kapsamında, Eker’in istihdam ettiği süpervizörler 3 ay boyunca Tohum Otizm Vakfı’ndan ‘’Uygulamalı Davranış Analizi’’ eğitimi alır ve her ay Tohum Otizm Vakfı’ndan bir uzman fabrikaya gelerek danışmanlık desteği verir.
Yapılacak olan projede görevli süpervizör, iş koçları, idari personel, iş sağlığı ve güvenliği uzmanı, insan kaynakları sorumlusu ve iş yeri hekiminden oluşan bir takım oluşturulur, bu takım projenin uygulama aşamasında yapılması gerekenleri planlar ve uygulamaya geçer.
İş yerindeki çalışanların farkındalığı oldukça önemli olup çalışanların da sürece dahil edilmesi otizmli bireyin istihdamını kolaylaştırmaktadır. Yapacağımız projeyi personelimize anlatmak ve fabrika genelinde bir farkındalık oluşturmak amacıyla ‘’Otizm Farkındalık Eğitimi’’ düzenlenmektedir. Düzenlenen farkındalık eğitimleri sonrasında ise ‘’Eker Akademi’’
İş yerinde otizmli çalışanların bireysel özellikleri göz önünde bulundurularak iş sağlığı ve güvenliği önlemleri alınmaktadır. Koruyucu maske, kulaklık, korumalı ayakkabı, gözlük, eldiven gibi iş sağlığı materyalleri ve onların günlük rutinlerini kolaylaştırıcı ek görseller, iş sağlığı ve güvenliği levhaları, yönlendirme işaretlemeleri, koruyucu bariyer vb. önlemler hazırlanmaktadır. Otizmli bireylerin çalışacağı alanda onların yapacakları işi daha kolay anlamaları ve iş istasyonunu kolay bir şekilde kullanabilmeleri için 5S iş yeri organizasyonu prensipleri ele alınmakta ve istasyon daha yalın ve anlaşılabilir bir hale getirilmektedir.
Oryantasyon planı otizmli personeller için daha detaylı bir şekilde hazırlanmalıdır. Bu aşamada otizmli personelin iş yerine nasıl giriş yapması gerektiğinden, iş kıyafetlerini nereden alması gerektiğine, yemekhane kullanımından, bordro imzalama için insan kaynakları ile görüşme günleri ve saatlerine, molada nerede ne yapması gerektiğine ve varsa kahve makinesini nasıl kullanması gerektiğine kadar iş yerinin tüm kuralları ve kurum kültürüne ait maddelerin listesi hazırlanmaktadır.
İş akışında, otizmli bireyin yapacağı işi nasıl yapması gerektiği adım adım açık bir şekilde anlatılır. iş akışı görsel ve yazılı ipuçlarıyla ve telefon/tablet yardımıyla görsel, işitsel ve yazılı olarak hazırlanır.
Otizmli bireylerin işe alımından sonra gerçekleştirilecek olan adaptasyon sürecinde; gerekli becerilerin öğretimi için bir çalışma odası, molalarında konforlu bir şekilde dinlenebilmeleri için bir dinlenme odası hazırlanır.
Rehabilitasyon merkezleri, belediyenin engelsiz yaşam merkezleri, Tohum Otizm Vakfı, STK’lar, özel eğitim uygulama okulları gibi kurumların yönlendirmeleriyle iş başvuruları toplanır.
Başvurular süpervizörler ve Tohum Otizm Vakfı’nın değerlendirmesiyle geniş bir sürece yayılır.
Değerlendirme süreci sonucunda seçilen adaylar istihdam edileceği pozisyona uygun işe giriş belgeleri teslim etmesi için aileleri ile davet edilir. Ailelerinin onayı ile işe giriş işlemleri başlatılır.
Otizmli bireyler işe ve iş yerine uyumları ve görevlerini tam performansla gerçekleştirebilmeleri için kişinin durumuna göre değişen bir adaptasyon sürecine ihtiyaçları vardır. Süreç bireyi tanıma, bilgi edinme, yeteneklerini değerlendirme, zorluk yaşadığı alanları tespit etme amacıyla yürütülür.
Otizmli personelin iş başında geçireceği süre planlandıktan sonra iş giriş/çıkış saatleri ve iş yerine ulaşımı, kalabalık ortamlardan rahatsız olmaları göz önünde bulundurularak düzenlenmektedir. İş yeri servisini kullanacak otizmli personeller ile güzergah bilgisi ve sevis içinde nasıl davranması gerektiği detaylıca paylaşılmaktadır.
Daha sonra iş yerine ait hijyen, giyim ve davranış kuralları detaylıca öğretilerek ortak kullanım ve çalışma alanlarındaki düzeni açıklanmaktdır.
Etkinlik çizelgeleri, bilgi panosu, ziyaretçi ve değişim bilgilendirmeleri ve motivasyon sistemiyle otizmli çalışanın zaman yönetimi ve iletişim becerilerine katkıda bulunulmaktadır.
Geri çekilme, otizmli personel işini bağımsız olarak yapmaya başladıkça sunulan yardımın yavaş yavaş geri çekilmesi, bireye sadece ihtiyaç durumunda destek verilmesi sürecini ifade etmektedir.
Her otizmli bireyin bağımsız bir şekilde çalışması gerçekleşemeyebilir ancak başarılı bir adaptasyon süreci ve takip sonrasında otizmli bireyler daha az yardıma ihtiyaç duyarak çalışmalarını sürdürebilecek bir duruma geleceklerdir.
