İletişim ve Sosyal Etkileşim

• Sözel iletişimi tercih etmeyebilir veya duyduklarını algılaması için zaman ihtiyacı olabilir.  Yazılı iletişim, alternatif destekleyici iletişim sistemleri vb. yöntemler kullanabilir ve size yanıt vermesi için süre verebilirsiniz.

• Mecaz ve soyut ifadeleri anlamakta zorlanabilir. Örneğin; “Bugün hiç iş yoktu, dükkanda sinek avladık” gibi bir cümle kurarsanız gerçekte sinekleri avladığınızı düşünebilir. Bunun yerine kısa ve net bir şekilde konuşabilirsiniz. “Bugün satış yapamadık” veya “Gün boyunca hiç müşteri gelmedi” demek daha anlaşılır olabilir.

• Ekolali yani ses tekrarı yapabilirler. Daha önce duydukları bir cümleyi, sevdikleri bir kelimeyi, anlamsız bir sesi tekrarlı bir şekilde söyleyebilirler. Bu durumda bu tekrarın nedenini keşfedip, eğer sakinleşmek için yapıyorsa görmezden gelebilir veya sakinleşmesi için başka bir yöntem belirleyebilirsiniz.

• Sohbet başlatmak ve sürdürmekte, arkadaşlık kurmakta zorlanabilirler. Bunların nasıl yapılacağını adım adım öğretip, gün içerisinde pratik yapabilirsiniz. Replik kartları farklı konular hakkında sohbet edebilmek için en sık kullanılan yöntemlerden biridir.

• Göz teması kuramama otizmlilerin sıkça karşılaşılan ortak özelliklerinden biridir. Göz teması kurmaya zorlandığında gerilebilir, endişelenebilir. Göz teması kurması için teşvik edebilirsiniz ancak ısrar otizmli bireyin gerilmesine sebep olabilir. Farklı bir iletişime alışmak, göz teması olmadan da sizi dinlediğini bilmeniz önemli!

Duyusal Hassasiyetler

• Bizleri rahatsız etmeyen ses, ısı, ışık, koku, dokular otizmli bireyleri rahatsız edebilir.

• Uyaranlara karşı beklenmeyen tepkiler gösterebilirler.

• Yemekte seçici davranabilir, sürekli benzer dokuda yiyecekleri yemek isteyebilirler.

Sınırlı İlgi Alanları ve Tekrarlayıcı Davranışlar

• İlgi duydukları bir konu hakkında sürekli konuşmak, araştırma yapmak ve pratik yapmak isteyebilirler. Bu sayede o konu hakkında uzmanlaşabilir, zamanının çoğunu o konuya ayırabilirler. Bu konu hakkında daha fazla şey öğrenmek isteyebilir ve konuya değer katabilirler.

• Rutinler oluşturup bu rutinlerin bozulmasına tepki gösterebilirler.

• Rahatlamak amacıyla stim adını verdiğimiz tekrarlayıcı hareketler yapabilirler.

• Bazı nesnelerin yerlerini kendilerince belirleyip hep bu şekilde kalmasını isteyebilirler.

 

Bilişsel Özellikler

• Bir işe nasıl başlayacağını belirlemede , organize olmakta zorlanabilirler.

• Taklit ve gözleyerek öğrenme becerilerinde güçlük yaşayabilirler.

• Düşünürken esnek olmakta zorlanabilir, ya hep ya hiç mantığı ile hareket edebilirler.

• Öğrenilen bir beceriyi farklı koşullarda sergilemede zorlanabilir, genelleme konusunda destek ihtiyacı duyabilirler.

Otizmli Bireylerin İş Hayatındaki Güçlü Yönleri

Otizmli bireylere yeterli destek sağlandığında, güçlü yönleri olarak şunları görebiliriz:

• Yaptıkları işi detaylı, titiz ve sistematik bir şekilde yapabilirler.

• Tam olarak nasıl yapacaklarını öğrendikleri bir işi mükemmel ve kalite kurallarına uygun bir şekilde yapmaya çalışırlar.

• Rutin ve diğer insanlara monoton gelen işlerde yüksek motivasyon ve verimlilik ile çalışırlar.

• İşlerini zamanında bitirmeye odaklanırlar, dakiktirler.

• İş yeri kurallarına kusursuz bir şekilde uymaya eğilimlidirler.

• İlgi duydukları alanlarda konsantrasyon ve dayanıklılıkları daha yüksektir.

• İşe bağlılıkları ve sadakatleri yüksektir.

• Çevresinde olup biten ile ilgilenmeden sadece işlerine odaklanırlar. Dürüst ve güvenilirdirler.

• Farklı düşünme ve farklı gözlem yetenekleriyle diğer çalışanların fark edemeyeceği detayları keşfedip işe değer katarlar.